Zawieszenie obowiązku wykonywania badań okresowych pracowników – jak powinni działać pracodawcy?

Obowiązek kierowania pracowników na badania okresowe w trakcie pandemii koronawirusa został ograniczony regulacjami z tzw. specustawy COVID-19 (tarczy antykryzysowej). Ustawodawca zawiesił go na czas stanu epidemii (który nadal obowiązuje). Czy pomimo braku konieczności, pracodawcy mogą zdecydować o wysłaniu pracowników na okresowe badania? Czy skorzystanie z możliwości przesunięcia terminu badań okresowych jest zawsze korzystne dla pracodawców?

Badania okresowe – co wynika z przepisów?

Pomimo formalnego zawieszenia wykonywania badań okresowych i kierowania na nie, zaległe badania będą musiały zostać wykonane nie później niż w okresie 60 dni od dnia odwołania stanu epidemii / zagrożenia epidemicznego.

Orzeczenia, których ważność upłynęła po 7.03.2020 r. pozostają aktualne – jednak nie dłużej niż do upływu 60 dni od dnia odwołania w Polsce stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Jednocześnie ustawodawca zróżnicował zasady przeprowadzania badań medycyny pracy. Nadal istnieje obowiązek przeprowadzenia badań wstępnych oraz kontrolnych, jednak mogą być one wykonane przez innego lekarza niż lekarz medycyny pracy i/lub w formie teleinformatycznej.

Przepisy ustaw i rozporządzeń uzupełnione zostały szeregiem zaleceń i wytycznych wydanych przez właściwe organy – w szczególności Państwową Inspekcję Pracy.

Czy zawieszenie obowiązku oznacza zakaz przeprowadzania badań?

Przepisy nie rozstrzygają jednoznacznie, czy uprawnienie do przesunięcia terminu wykonania badań okresowych oznacza jednocześnie zakaz ich wcześniejszego przeprowadzenia. Zwłaszcza w sytuacji, gdy istnieją szczególne okoliczności uzasadniające skierowanie na badania okresowe pracownika, mimo braku formalnego obowiązku, m.in. związane z zajmowanym przez pracownika stanowiskiem, na którym monitorowanie braku przeciwwskazań do wykonywania pracy jest szczególnie ważne.

Działanie pracodawcy w praktyce – najważniejsze „za” i „przeciw”

Jeśli duża liczba badań okresowych zostanie przesunięta, praktycznym problemem po zakończeniu stanu epidemii / zagrożenia epidemicznego może okazać się sprawność działania jednostek medycyny pracy. W praktyce powstaje pewne ryzyko, że w okresie ustalonych 60 dni, podmioty wykonujące badania okresowe nie zdążą terminowo wykonać wszystkich zaległych badań. W przypadku niedotrzymania terminu, konsekwencje mogą być poważne, może to bowiem oznaczać brak możliwości dopuszczenia pracownika do pracy, a w efekcie ryzyko czasowego wyłączenia pracowników od wykonywania przez nich powierzonych obowiązków.

Jeśli pracodawca rozważa decyzję o skierowaniu pracownika na badania w obecnej sytuacji, powinien wziąć pod uwagę, że wizyta w placówce leczniczej może prowadzić do zwiększenia ryzyka zakażenia koronawirusem. Ponieważ dotychczasowe badania nie tracą swojej ważności, nie obowiązuje bezwzględna przesłanka do wykonania badań.

Jednocześnie w sytuacjach nietypowych, zwłaszcza jeśli istnieje podejrzenie pojawienia się problemów zdrowotnych czy przeciwwskazań do wykonywania pracy – należy do takiego przypadku podejść indywidualnie. Niewykluczone wtedy, że pomimo zniesienia obowiązku, skierowanie pracownika na badania – oczywiście pod określonymi warunkami – będzie w takim przypadku szczególnie uzasadnione.

***

Nie istnieje więc jeden optymalny model działania pracodawców – przed podjęciem decyzji istotna jest weryfikacja okoliczności występujących w danym przypadku. Służymy bieżącym wsparciem w procesie analizy takich czynników w wątpliwych dla przedsiębiorców sytuacjach – zapraszamy do kontaktu, jeśli potrzebują Państwo naszego wsparcia.