Ułatwienia dla pracowników i przedsiębiorców na Białorusi i w Polsce coraz bliżej

Projekt ustawy o ratyfikacji umowy międzynarodowej o zabezpieczeniu społecznym pomiędzy Polską a Białorusią ujrzał światło dzienne[1]. Umowa ta nie ma nadal mocy obowiązującej, ale przedstawienie projektu ustawy może zwiastować, że po ponad 2 latach oczekiwania, sytuacja w końcu ulegnie zmianie.

Podstawowe założenia

Umowa o zabezpieczeniu społecznym ma kluczowe znaczenie dla pracowników i przedsiębiorców aktywnych zawodowo zarówno w Polsce, jak i na Białorusi.

Przede wszystkim, pozwoli na wyeliminowanie sytuacji, w której organy obu Państw żądały odprowadzania składek do „swojego” systemu ubezpieczeniowego. Reguły kolizyjne zawarte w umowie pozwolą – tak jak ma to miejsce w ramach UE – na jednoznaczne ustalenie jednego, właściwego systemu zabezpieczeń społecznych i uniknięcie problemu tzw. podwójnego oskładkowania.

Co równie istotne, umowa umożliwi także sumowanie okresów ubezpieczenia w obu państwach oraz transfer świadczeń z jednego kraju do drugiego.

Najistotniejsze postanowienia zawartej umowy dotyczą m.in.:

• określenia ustawodawstwa właściwego w przypadku delegowania pracowników pomiędzy Polską a Białorusią oraz tymczasowego świadczenia usług przez przedsiębiorcę z jednego państwa w drugim (co do zasadyw takich przypadkach przez okres do 24 miesięcy właściwy pozostanie system zabezpieczenia społecznego państwa macierzystego);
• uwzględniania (sumowania) okresów ubezpieczenia w obu państwach dla celów ustalenia prawa do zasiłków dla bezrobotnych, świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa, emerytur oraz rent – w konsekwencji, w przypadkach w których uzyskanie świadczeń lub ich wysokość zależy od dotychczasowego okresu ubezpieczenia, co do zasady instytucje ubezpieczeniowe będą brały pod uwagę okresy ubezpieczenia w obu państwach;
• określenie państwa odpowiedzialnego za wypłatę świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, również w przypadku pogłębienia się choroby zawodowej u pracownika otrzymującego świadczenia z tego tytułu w jednym państwie, podczas wykonywania pracy w drugim państwie;
• transferu świadczeń – zgodnie z umową, instytucja ubezpieczeniowa danego państwa zobowiązana będzie do wypłacania ubezpieczonym należnych świadczeń (np. emerytalnych) również w przypadku, gdy zamieszkują oni na terytorium drugiego państwa.

Procedura ratyfikacyjna w toku

Ratyfikacja umowy o koordynacji zabezpieczenia społecznego pomiędzy Polską a Białorusią znacząco poprawi niepewną dotąd sytuację pracowników oraz samozatrudnionych aktywnych zawodowo w obydwu państwach. Z uwagi na duży napływ pracowników z Białorusi spowodowany m.in. wdrożeniem w Polsce programu „Poland. Business Harbour”, ma to szczególne znaczenie.

Na wejście umowy w życie będziemy jednak musieli poczekać – zacznie ona obowiązywać w trzecim miesiącu po zawiadomieniu Białorusi o zakończeniu procedury ratyfikacji. Nasi specjaliści z zespołu Global Mobility monitorują prace legislacyjne – oczywiście będziemy na bieżąco informować Państwa o istotnych postępach.

[1] Projekt wpłynął do Sejmu 19 lipca 2021

Andrzej Łobodziński
Senior Manager | Radca prawny
andrzej.lobodzinski@olesinski.com

Milena Turos
Senior Associate | Radca prawny
milena.turos@olesinski.com

Ewa Pabian
Associate | Dział prawny
ewa.pabian@olesinski.com