Problematyczne rozliczenie VAT od darowizn przekazanych ofiarom wojny w Ukrainie

Wiele polskich firm aktywnie zaangażowało się w pomoc ofiarom wojny w Ukrainie. Co prawda Rząd przygotował dodatkowe preferencje podatkowe dla przedsiębiorstw, które zdecydowały się wspomóc potrzebujących, jednak ich zakres jest ograniczony.

Zerowa stawka VAT, ale nie dla wszystkich

Rozporządzeniem Ministra Finansów z 3 marca 2022 r. wprowadzono zerową stawkę VAT dla nieodpłatnych dostaw towarów i świadczenia usług na cele związane z pomocą ofiarom wojny w Ukrainie.

Jednak podatnik może zastosować obniżoną stawkę VAT wyłącznie w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz:

• Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych;
• podmiotów leczniczych;
• jednostek samorządu terytorialnego.

Dodatkowo warunkiem skorzystania z zerowej stawki VAT jest zawarcie pisemnej umowy między podatnikiem dokonującym dostawy towarów lub świadczącym usługi oraz podmiotem, który jest beneficjentem. Z umowy powinno wynikać, że dostarczane towary lub świadczone usługi będą wykorzystane na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy.

Powyższe oznacza, że obniżona stawka podatku VAT nie znajduje niestety zastosowania w przypadku przekazania darowizn towarów lub nieodpłatnego świadczenia usług między innymi na rzecz organizacji pożytku publicznego, za pośrednictwem których w dużej mierze przekazywana jest pomoc ofiarom wojny w Ukrainie.

Trudności w rozliczaniu podatku od darowizn

Trudności mogą pojawić się również przy rozliczeniu podatku VAT od darowizn towarów przekazanych bezpośrednio potrzebującym. Wprowadzone rozporządzenie nie przewiduje bowiem specjalnych rozwiązań w tym zakresie, co oznacza, że zastosowanie znajdują dotychczasowe zasady.

Zatem, gdy przedsiębiorstwo przekaże w darowiźnie towary, od zakupu których przysługiwało mu prawo do odliczenia naliczonego podatku VAT, będzie ono zobowiązane do odprowadzenia VAT należnego przy darowiźnie.

Jednak problemem może okazać się również samo prawo do odliczenia podatku VAT. Istnieje bowiem ryzyko, że organy podatkowe zakwestionują odliczenie VAT od zakupów dokonanych w celu przekazania ich ofiarom wojny, gdy stwierdzą, że nie mają one związku z działalnością opodatkowaną podatnika.

Pomocne dla przedsiębiorców byłoby zatem rozszerzenie zakresu preferencji podatkowych i wprowadzenie zerowej stawki VAT na wszystkie nieodpłatne dostawy i świadczenia usług dokonane na rzecz poszkodowanych działaniami wojennymi lub chociaż na rzecz organizacji pożytku publicznego, które stanowią filar niesionej pomocy.

Rozszerzenie katalogu podmiotów, do których ma trafiać pomoc objęta preferencyjną stawką VAT, mogłoby pozwolić na uniknięcie ewentualnych negatywnych konsekwencji związanych z zakwestionowaniem przez organy podatkowe prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego w związku z zakupem towarów przekazanych nieodpłatnie ofiarom wojny. Niestety na ten moment nie ma oficjalnego komunikatu co do rozszerzenia preferencji wsparcia.

Dorota Ustymowicz
Senior Consultant | Dział podatkowy
dorota.ustymowicz@olesinski.com