Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych – nowa rozgrywka

Po kilku latach przerwy wrócił temat odpowiedzialności podmiotów zbiorowych. Ministerstwo Sprawiedliwości opublikowało propozycje zmian ustawy o OPZ za czyny zabronione pod groźbą kary[1].

Proponowane zmiany w ustawie o OPZ

Do najważniejszych założeń należą:

• do wszczęcia postępowania wobec podmiotu nie będzie już potrzebne uprzednie skazanie osoby fizycznej, czyli tzw. prejudykat. Wniosek o wszczęcie postępowania będzie mógł zostać wniesiony niezależnie od procesu przeciwko sprawcy czynu zabronionego;
• podmiot zbiorowy ma ponosić odpowiedzialność za czyny zabronione popełnione m.in. przez członków organów, pełnomocników lub prokurentów oraz pracowników podmiotu, jeśli skutkowały uzyskaniem korzyści, choćby niemajątkowej, lub jeśli podmiot miał możliwość ją uzyskać;
• przepisy mają dotyczyć jedynie podmiotów, które zatrudniają przynajmniej 500 pracowników albo osiągają roczny obrót netto wynoszący minimum 100 mln euro. Oznacza to, że z ustawy mają zostać wyeliminowane małe i średnie przedsiębiorstwa;
• rozszerzony zostanie również sam katalog czynów zabronionych, za które podmiot zbiorowy może ponosić odpowiedzialność (do tej pory był to katalog zamknięty). Zgodnie z założeniami, podmiot zbiorowy będzie mógł ponieść odpowiedzialność za każde przestępstwo, w tym również skarbowe;
• zmianie mają ulec również kary pieniężne. Aktualnie wobec podmiotu zbiorowego sąd orzeka karę pieniężną w wysokości od 1 tys. do 5 mln złotych. Jak wynika z założeń, kara ma wynosić od 10 tys. złotych do 30 mln złotych i nie będzie uzależniona od osiąganych przychodów.

Podsumowanie

Według autorów projektu proponowane zmiany wynikają ze znikomej skuteczności obecnych rozwiązań oraz nieznacznych kar nakładanych w tym trybie, które są nakładane głównie na małe podmioty.

Zdaje się, że odświeżenie tematu i pojawienie się nowych założeń to pokłosie działań Grupy Roboczej ds. Łapownictwa działającej przy Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), która wielokrotnie wzywała Polskę do wdrożenia odpowiednich zmian legislacyjnych w zakresie odpowiedzialności osób prawnych za korupcję.

Projekt nie został jeszcze opublikowany w Rządowym Centrum Legislacji, powyższe informacje wynikają wyłącznie z założeń przedstawionych na stronie Rady Ministrów. Będziemy informować Państwa na bieżąco, jeśli pojawią się jakiekolwiek nowe informacje związane z odpowiedzialnością podmiotów zbiorowych.

Aleksy Zięba
Associate | OW Legal
aleksy.zieba@olesinski.com

Wojciech Czajkowski
Associate | OW Legal
wojciech.czajkowski@olesinski.com

[1] https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-o-odpowiedzialnosci-podmiotow-zbiorowych-za-czyny-zabronione-pod-grozba-kary