1 czerwca 2022 r. weszło w życie rozporządzenie Komisji Europejskiej w sprawie wyłączeń grupowych dla porozumień wertykalnych[1] (VBER). To porozumienia zawierane pomiędzy przedsiębiorcami działającymi na różnych poziomach łańcucha produkcji lub dystrybucji. Nowe zasady są istotne dla każdego podmiotu, który dystrybuuje towary w e-commerce oraz dla właścicieli platform internetowych.
Czym jest rozporządzenie wertykalne?
Rozporządzenie VBER wywodzi się z Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który zakazuje porozumień zakłócających lub ograniczających konkurencję wewnątrz unijnego rynku. Przepisy przewidują model automatycznego wyłączenia grupowego spod takich zakazów, jednak po spełnieniu określonych warunków. Rozporządzenie wertykalne służy więc ocenie porozumień, które mogą skorzystać z automatycznego wyłączenia i tym samym stanowi dla nich „bezpieczną przystań”.
Rozporządzenie wertykalne – zmiany w dystrybucji e-commerce
Zaktualizowane zasady antymonopolowe wynikają w dużej mierze z rozwoju handlu elektronicznego i sprzedaży przez internet. W przeciwieństwie do dotychczasowych przepisów, nowe rozporządzenie VBER wyraźnie reguluje przypadki wykorzystania internetu jako kanału sprzedaży towarów oraz określa dozwolone i zakazane ograniczenia w tym obszarze.
Nowe regulacje obejmują m.in. dual pricing, czyli pobieranie od tego samego dystrybutora wyższej ceny za towary do sprzedaży internetowej niż za te sprzedawane offline. Dotychczas zabronione stosowanie podwójnych cen przestało być jednym z najpoważniejszych ograniczeń konkurencji. Wraz z nowym rozporządzeniem Komisja opublikowała Wytyczne Wertykalne. Wynika z nich, że dostawcy mogą ustalać różne ceny hurtowe dla prowadzonej przez tego samego dystrybutora sprzedaży w internecie i poza nim. Muszą one być jednak racjonalnie związane z różnicami w kosztach lub inwestycjach między kanałami sprzedaży online i offline. Wyłączenie dual pricingu spod zakazu porozumień antykonkurencyjnych podlega jednak określonym zabezpieczeniom.
Rozporządzenie VBER przewiduje także, że wyłączenie nie ma zastosowania do porozumień wertykalnych, które uniemożliwiają wykorzystanie internetu do sprzedaży towarów lub usług. Jest to rodzaj najpoważniejszych naruszeń antykonkurencyjnych, tzw. hardcore restriction, którego dotyczą jednak określone warunki umożliwiające nakładanie ograniczeń na nabywców.
Zgodnie z Wytycznymi Wertykalnymi[2] platformy internetowe (jako podmioty świadczące usługi pośrednictwa internetowego) kwalifikują się jako agenci merchantów korzystających z takich platform. Ma to zmniejszyć możliwości platform w nakładaniu różnych ograniczeń dotyczących sprzedaży produktów przez nabywców platform internetowych, w tym w zakresie ustalania cen odsprzedaży.
Kogo dotkną zmiany wprowadzane rozporządzeniem VBER?
Nowe zasady dotkną w praktyce wszystkich przedsiębiorców, którzy są zaangażowani w sprzedaż towarów online – zarówno dostawców, w tym producentów, jak i dystrybutorów np. obcych marek.
Zmiany nie dotyczą tylko branży e-commerce. Nowe regulacje VBER obejmą także stosowane w innych obszarach łańcucha dostaw klauzule najwyższego uprzywilejowania, ograniczenia sprzedaży aktywnej i pasywnej czy podwójnej dystrybucji.
Nowe reguły dystrybucji od 1 czerwca 2022?
Nowe rozporządzenie weszło już w życie, z przewidzianym okresem przejściowym do 31 maja 2023r. W tym czasie przedsiębiorcy mogą korzystać z wyłączeń z zakazów antykonkurencyjnych na dotychczasowych zasadach. Przedsiębiorcy mają zatem niecały rok na dostosowanie swoich praktyk i umów dystrybucji do nowego rozporządzenia wertykalnego. Proces compliance z nowymi zasadami prawa konkurencji powinien objąć przede wszystkim identyfikację obowiązujących porozumień wertykalnych, weryfikację umów dystrybucji, procesów rozliczeniowych, wewnętrznych procesów zawierania umów oraz ich aneksowanie.
Mariusz Machowski
Senior Associate | Dział prawny
mariusz.machowski@olesinski.com
[1] Rozporządzenie Komisji (UE) 2022/720 z dnia 10 maja 2022 r. w sprawie stosowania art. 101 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do kategorii porozumień wertykalnych i praktyk uzgodnionych; dostępne pod adresem: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32022R0720&from=PL
[2] https://ec.europa.eu/competition-policy/system/files/2022-05/20220510_guidelines_vertical_restraints_art101_TFEU_.pdf
