Fala uproszczeń w procedurach administracyjnych – czy planowane zmiany faktycznie ułatwią załatwianie spraw?

Rząd pracuje nad projektem ustawy, która uprości procedury administracyjne. Zmiany w aż kilkudziesięciu regulacjach mają odciążyć obywateli i przedsiębiorców w wielu skomplikowanych procedurach oraz wyeliminować zbędne bariery prawne utrudniające prowadzenie działalności gospodarczej.

Projekt obejmuje szeroki wachlarz ustaw – od uregulowania zawodu marynarza, przez planowanie przestrzenne, aż po rejestrację pojazdów. Również zakres zmienianych procedur jest bardzo zróżnicowany – są to choćby procesy wydawania zezwoleń (np. w procesie budowlanym) czy przyznawania różnych świadczeń (np.  dla studentów). Projekt dąży też do integracji publicznych rejestrów i zwiększenia dostępności informacji (w formie elektronicznej) dla stron postępowań także poza godzinami pracy urzędów.

Nowy rozdział dla wielu procedur

Według obecnych założeń projektu, zmodyfikowanych zostanie wiele postępowań administracyjnych. Treść nowelizacji zakłada m.in. następujące zmiany:

1. Wprowadzenie w nowych postępowaniach uproszczonej procedury i procedury milczącego załatwienia sprawy (niezależnie lub w ramach procedury uproszczonej), w szczególności w zakresie zawodu marynarza oraz handlu i dystrybucji napojów alkoholowych.

Rozwiązania te były już obecne w Kodeksie postępowania administracyjnego, jednak dotychczas wykorzystywane były w niewielu procedurach. Projekt zakłada wprowadzenie ich w prostych postępowaniach, w których występuje zwykle jedna strona, a organ podejmuje decyzję przede wszystkim na bazie załączanych dokumentów i wniosków. Z tego względu rola postępowania dowodowego jest w nich ograniczona (m.in. w sprawie zezwolenia na obrót alkoholami, zezwolenia na prowadzenie punktu aptecznego, wpisania zaproszenia dla cudzoziemca do ewidencji zaproszeń i w sprawie o wydanie licencji detektywa).

2. Przejście na procedurę jednoinstancyjną, w szczególności w zakresie zasobów geologicznych i zawodowej służby wojskowej.

W niewielkiej liczbie postępowań (m.in. w sprawie udostępnienia kanału technologicznego) nastąpić ma odejście od dwuinstancyjności postępowania, z uwzględnieniem potrzeby ochrony praw stron. Wprowadzony zostanie też ogólny wyjątek od zasady dwuinstancyjności polegający na tym, że nie będzie przysługiwało odwołanie od decyzji wydanej w pierwszej instancji, w ramach której uwzględniono w całości żądanie strony i odstąpiono od uzasadnienia. Oznacza to, że decyzja będzie ostateczna już w momencie otrzymania jej przez stronę.

3. Cyfryzację wniosków, w szczególności w zakresie deklaracji do UFG, wniosków o świadczenia socjalne dla studentów czy postępowania geodezyjnego.

Kolejnym krokiem w elektronizacji administracji ma być wprowadzenie do kolejnych postępowań takich rozwiązań jak: możliwość elektronicznego złożenia wniosku (lub deklaracji czy sprawozdania – np. z działalności fundacji), korespondencja online w sprawie, a także wydanie decyzji w formie elektronicznej (zmiany m.in. w sprawach patentowych, przyznania świadczeń studenckich czy aktualizacji informacji o funduszu inwestycyjnym zamkniętym do KNF).

4. Ograniczenie liczby wymaganych dokumentów i formalności w sprawach związanych z planowaniem przestrzennym, scalaniem gruntów czy procesem budowlanym.

Poza uproszczeniami również dłuższe terminy

Proponowane zmiany dotyczą nie tylko uproszczeń w załatwianiu spraw, ale wydłużają także terminy dopełnienia różnych formalności. Dla przedsiębiorców ważną zmianą będzie wydłużenie terminu na zgłoszenie danych lub ich aktualizację do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych z 7 do 14 dni roboczych. Propozycje wydłużonych terminów dotyczą też czasu na rejestrację samochodu zakupionego w innym państwie członkowskim UE (z 30 do 60 dni od zakupu).

Kiedy zmiany mogą wejść w życie?

Twórcy projektu zakładają, że postępowania niezakończone przed wejściem ustawy w życie będą toczyły się jeszcze na starych zasadach. Podstawowy czas wejścia w życie ustawy to 14 dni od jej publikacji, przy czym w zakresie zmian dotyczących wprowadzenia nowych narzędzi elektronicznych ustanowiono wyjątek wydłużający ten czas do 3 miesięcy od publikacji.

Projekt ma przed sobą jeszcze długą ścieżkę legislacyjną, którą będziemy monitorować na bieżąco. W naszej ocenie planowane zmiany należy uznać za pozytywne. Jest to dobry krok w stronę uproszczenia wielu postępowań.

Jakub Trzciński
Junior Associate | Dział prawny
jakub.trzcinski@olesinski.com