Projekt specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Wczoraj późnym wieczorem Sejm przyjął projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy. Ustawa trafi teraz do Senatu, natomiast ma wejść w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od 24.02.2022 r.

Projekt ustawy określa m.in.:

• zasady legalizacji pobytu w Polsce obywateli Ukrainy, którzy wjechali do naszego kraju w związku z działaniami wojennymi na terytorium Ukrainy,
• zasady powierzania pracy legalnie przebywającym w Polsce obywatelom Ukrainy,
• zasady podejmowania działalności gospodarczej przez obywateli Ukrainy przebywających legalnie w Polsce,
• świadczenia socjalne oraz zagadnienia dotyczące edukacji (w tym kształcenia na studiach wyższych).

Główne założenia projektu

Legalność pobytu i przedłużenie legalności dotychczasowych pobytów

Ustawa legalizuje pobyt obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium RP bezpośrednio z Ukrainy w związku z działaniami wojennymi i którzy deklarują zamiar pozostania w Polsce – począwszy od 24 lutego 2022 r. przez 18 miesięcy. Przepisy stosuje się odpowiednio do członków rodziny obywatela Ukrainy posiadającego Kartę Polaka. W przypadku wyjazdu obywatela Ukrainy z terytorium RP na dłużej niż 1 miesiąc, traci on uprawnienie do legalnego pobytu na podstawie ustawy.

W przypadku, gdy ostatni dzień pobytu obywatela Ukrainy na terytorium RP na podstawie wizy krajowej lub zezwolenia na pobyt czasowy, przypada po 24 lutego 2022 r. – okres ważności tych dokumentów ulega przedłużeniu z mocy prawa do 31.12.2022.

Wiza krajowa w okresie przedłużenia pobytu oraz okresu ważności nie uprawnia do przekraczania granicy.

Jeżeli ostatni dzień dopuszczalnego okresu pobytu obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie:

• wizy Schengen wydanej przez organ polski,
• wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen,
• dokumentu pobytowego wydanego przez właściwy organ innego państwa obszaru Schengen,
• innego dokumentu pobytowego wydanego przez organ tego państwa, uprawniającego do podróży po terytorium innych państw tego obszaru,
• ruchu bezwizowego,

przypada po 24 lutego 2022 r., a pobyt ten rozpoczął się przed tym dniem, to pobyt na tym terytorium uznaje się za legalny przez okres 18 miesięcy.

Jeżeli ostatni dzień okresu ważności:

• kart pobytu,
• polskich dokumentów tożsamości obywatela Ukrainy,
• dokumentów „zgoda na pobyt tolerowany”

wydanych obywatelom Ukrainy przypada po 24 lutego 2022 r., ulega on przedłużeniu z mocy prawa o 18 miesięcy. Zazwyczaj w przypadku przedłużenia ważności tych dokumentów, nie wymienia się ich, ani nie wydaje nowych  (przedłużenie następuje bowiem z mocy prawa).

Pobyt obywatela Ukrainy, któremu komendant placówki Straży Granicznej na odcinku granicy Polski z Ukrainą zezwolił na wjazd na terytorium Polski, uznaje się za legalny przez 18 miesięcy. W przypadku zaś braku rejestracji przy kontroli granicznej, obywatel Ukrainy powinien, nie później niż 60 dni od przybycia na terytorium RP, zgłosić się do dowolnego organu gminy i złożyć wniosek o nadanie numeru PESEL.

Zezwolenie na pobyt czasowy

Na wniosek obywatela Ukrainy, przebywającego legalnie na terytorium RP na podstawie ustawy, wydaje się zezwolenie na pobyt czasowy. Zezwolenie udzielane jest przez wojewodę, jednorazowo na okres 3 lat (od daty wydania decyzji). Wniosek można złożyć nie wcześniej niż po upływie 9 miesięcy od dnia wjazdu do Polski, a nie później niż w okresie 18 miesięcy liczonych od dnia 24 lutego 2022 r.

W przypadku udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy, obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium RP  bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę.

Legalna praca

Obywatel Ukrainy:

• którego pobyt uznaje się za legalny na podstawie przepisów specustawy lub
• który przebywa legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie innych tytułów

jest uprawniony do wykonywania pracy w okresie legalnego pobytu. Podmiot powierzający wykonywanie pracy w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy musi powiadomić właściwy powiatowy urząd pracy o takim powierzeniu.

Działalność gospodarcza

Obywatele Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny na podstawie specustawy lub ustawy o cudzoziemcach, mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium RP na takich samych zasadach jak obywatele polscy – warunkiem do podjęcia działalności jest uzyskanie nr PESEL.

Świadczenia

Obywatelowi Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie specustawy, przysługuje dostęp do świadczeń – w szczególności:

• dostęp do opieki medycznej,
• bezpłatnej pomocy psychologicznej,
• świadczeń socjalnych (takich jak m.in. 500 plus, jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł).

Jednak koniecznym będzie uprzednie uzyskanie numeru PESEL (który to trzeba będzie wskazać już na etapie składania wniosku).

Edukacja

Specustawa zawiera przepisy dedykowane jednostkom prowadzącym szkoły, mające na celu wsparcie organizacyjne oraz przyznaje studentom z Ukrainy prawo do ubiegania się o stypendium socjalne oraz kredyt studencki.

Milena Turos
Senior Associate | Radca prawny
milena.turos@olesinski.com

Magdalena Soyta
Associate | Dział prawny
magdalena.soyta@olesinski.com