Ustawa NSA o doręczeniach rygoru

NSA w poszerzonym składzie podjął uchwałę w sprawie doręczania postanowienia o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji z pominięciem pełnomocnika strony (sygn. akt I FPS 4/21). Uchwała może mieć kluczowe znaczenie dla podatników zwłaszcza pod koniec roku, kiedy przedawniają się zobowiązania podatkowe za kolejne lata.

Zgodnie z art. 145 § 2 Ordynacji podatkowej jeżeli w sprawie ustanowiono pełnomocnika, to pisma doręcza się pełnomocnikowi strony. W wyrokach sądów administracyjnych pojawiały się sprzeczne interpretacje tego przepisu. Część składów sędziowskich uznawała, że pomimo nieprawidłowego doręczenia decyzji, wchodzi ona w życie, a naruszenie ww. artykułu należy oceniać przez pryzmat wpływu tego naruszenia na wynik sprawy. Zgodnie z tą linią orzeczniczą doręczenie decyzji stronie z pominięciem pełnomocnika jest skuteczne, o ile nie wywołuje dla strony ujemnych skutków prawnych. Druga linia orzecznicza uznawała natomiast, że naruszenie ww. artykułu zawsze ma wpływ na wynik sprawy, a zatem doręczenie decyzji z pominięciem pełnomocnika stanowi wadę kwalifikowaną decyzji, co powoduje, że nie istnieje ona w obrocie prawnym.

Wobec zaistniałych rozbieżności NSA, 7 marca 2022 r. podjął uchwałę, zgodnie z którą:

„Postanowienie o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności doręczone stronie, która miała ustanowionego pełnomocnika, z naruszeniem art. 145 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.), należy uznać za niewiążące w rozumieniu art. 212 w zw. z art. 239 tej ustawy także wtedy, gdy strona lub jej pełnomocnik wnieśli od niego zażalenie„.

Oznacza to, że doręczenie postanowienia o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności z pominięciem pełnomocnika podatnika nie jest skuteczne i tym samym postanowienie to nie wchodzi do obrotu prawnego. Nie ma przy tym znaczenia, czy od ww. postanowienia złożono zażalenie.

Kwestia ta jest o tyle istotna, że doręczenie postanowienia o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji umożliwia wierzycielowi wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Z kolei zastosowanie środka egzekucyjnego przerywa bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, co oznacza że 5-letni termin przedawnienia zobowiązania podatkowego biegnie na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.

Podjęta uchwała może mieć doniosłe skutki zwłaszcza pod koniec roku, kiedy to organy podatkowe podejmują rożnego rodzaju działania (np. wszczęcie postępowania karnoskarbowego, zastosowanie środka egzekucyjnego, doręczenie postanowienia o zabezpieczeniu), których celem jest uzyskanie dodatkowego czasu na załatwienie sprawy.

Joanna Karczewska
Manager | Adwokat
joanna.karczewska@olesinski.com